Свыше 75 тысяч жителей Алматинской области приняли участие в марше чистоты «Киелі мекен», проходившем в рамках республиканской экологической акции «Таза Қазақстан».
В течение недели в регионе очищали и приводили в порядок объекты культурного наследия и памятники. В своеобразном марафоне чистоты приняли участие не только госслужащие и сотрудники культурных организаций, но и депутаты, общественные лидеры, школьники, студенты, спортсмены и волонтеры, а также неравнодушные жители региона, которых объединили общие цели - сохранение культурного наследия и чистота окружающей среды.
На сегодняшний день в регионе насчитывается 1200 памятников истории и культуры, из них 961 - археологический.
Общими усилиями удалось привести в порядок более 850 объектов, включая памятники, музеи и культурные мемориалы, собрав при этом свыше 7 тысяч тонн мусора. Это позволило преобразить культурные ценности региона, сделав объекты более чистыми и ухоженными.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ел азаматтарын «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында ұйысуға шақырды. Бұл – өте игі бастама. «Тазалық – саулық кепілі» деп халық даналығы бекер айтпаса керек.
Өнер адамы болғандықтан түрлі аймақтарда сапарда көп жүреміз. Қасиетті Отанымыздың лас болғанын қаламағандықтан, ұзақ жолдардың айналасындағы қоқыстар көңілді құлазытатыны анық. Сондықтан сәуір айында басталған «Таза Қазақстан» акциясының берері көп деп ойлаймын. Әр адам айналасының тазалығына үлкен жауапкершілікпен қарауды міндет санауы тиіс.
Қоғамды түзеуді өзімізден бастауымыз керек. Әр азамат өзінің айналасын таза ұстап, экологиялық мәдениетті сақтаса, еліміздің гұ\үлденері сөзсіз.
Ғалымжан НҰРҚАЛЫҚОВ, эстрада әншісі.
Қоғамды жаппай тазалыққа шақыру өте өзекті мәселе деп есептеймін. Біз ұстаздар жасөспірімдерге бұл жөнінде барынша түсіндіріп келеміз. Дегенменде біздің елдегі азаматтардың тазалыққа деген мәдениеті сын көтермей тұрғаны жасырын емес. Әсерінен өсіп келе жатқан жеткіншектердің экологиялық мәдениеттен алыстауы қиынға соғуда. Ал «Таза Қазақстан» акциясы есеп үшін емес, отандастарымыздың тазалықты сақтаудағы мәдениетін өсіретін жоба болса екен деген тілектеміз. Көшеге қоқыс лақтыруды ар санайтын қоғам құрсақ ұлт денсаулығы да жақсарады деп санаймын. Аталған акцияны науқанында ғана орындамай, тазалық сақтауды өмір бойы санамыздан шығармайық.
Гүлфариза ӘЛЖАН, мұғалім.
«Кеңесіп пішкен тон келте болмайды» демекші, ауылдық әкімдік пен жергілікті тұрғындар тонның ішкі бауындай байланысып, бірлесіп жұмыс жүргізгенде ғана жетістікке жетуге мүмкіндік туады. Ал, жергілікті әкімдіктердің жұмысын жандандырып, түйіткілді мәселелерін бірлесіп шешетін қоғамдық кеңестердің ықпалы зор. Ұрпақ тәрбиесінен бастап, халықтық қалпымызды сақтау, ғасырлар бойы бабаларымыз ұстанған асыл дінімізді ұстану, берекесіздікке бастайтын ысырапшылдықтан арылу, бірлікті бекемдеу, адамгершілікті, әділдік пен жауапкершілікті сезіну, заң мен тәртіпке бағыну, ұлттық құндылықтарымызды құрметтеу жолында ақыл-кеңес айтып, дамудың даңғыл жолына бастау – көпті көрген, өмір тәжірибесі мол аға ұрпақтың басты мақсаты.
Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық құ-рылтайдың үшінші отырысында сөйлеген сөзінде: «Біз біртұтас ұлт және халықаралық қауымдастықтың жауапты мүшесі ретінде ұлттық мүд-демізді, егемендігіміз бен Тәуелсіздігімізді қорғауға әр-дайым дайын болуымыз керек» екендігін ашып айтты. Ұлт болып ұйысып, тәуелсіздігімізді тұрақты ету үшін, ең алдымен қоғамдағы кесірін тигізетін кертартпа кедергілерден арылып, жұрт болып жұмылып, игі істерге ұйытқы бола білуіміз керек. Ол үшін әр ауыл, елді мекендерде өз мәселелерін өз-дері шешуге жұмылдыру осы қоғамдық кеңестердің қолында.
Шелек өңірінің белсенді ақсақалдар тобы аудан әкім-дігімен келісілген арнайы кесте бойынша, әр ауылдық округтің ақсақалдар алқасы, әйелдер кеңесі, жастар ұйымы, жігіт ағаларының, ауыл белсенділерінің басын қосып, түсіндіру жұмыстарын жүргі-зіп, келелі кеңестер беріп, қоғамдық жұмыстарға жұмылдыруды қолға алғанды. Топ құрамына елге сыйлы, жұртқа беделді, көпке құрметті адамдар тартылған.
Кезекті кездесу Қаратұрық ауылдық округіне белгіленіп, аталмыш топ осы округке ат басын тіреген еді. Қазақ қонақ келсе, құдайындай сыйлап, қарсы алатын халық қой. Әкімдіктің бір пұшпағын илесуге атсалысу мақсатында, құрамында ауданның құрметті азаматтары, жұртқа сыйлы, танымал азаматтарын лайықты қарсы алу былай тұрсын, қол астындағы қажетті кісілерін жинап, келелі кеңеске қатыстыруды ұйымдастыра алмағаны өкінішті. Мұндай көрініс біраз окуріктерде бай-қалғанмен, округ әкімі не орынбасарлары қатысатын жиынға. Бұл басқосуда округ әкімі не орынбасары бой көрсетпеді. «Қазір науқанды жұмыстар болғандықтан келе алмады. Бұл іске жауапкер мен келдім» – деп, бір жас маман ақтала сөйледі. Кездесуде негізгі адамдар емес, мектеп, балабақша қызметкерлерімен адам санын толтырыпты. Округке қарасты алты ауылдан, бар жоғы алты адам жиналған жиын бір сағатқа кешігіп басталды. Жиналғандардың біразы жиын аяқталмай кетіп қалды.
Амал жоқ, бес-алты адаммен жиын өтіп, аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Тілеулес Ұзақов, одан кейін үйлестіру тобының жетекшісі Нұрлан Мұхаметқалиев, Алмагүл Орымбетова, Әлібек Жапеков, аудандық «Еңбекшіқазақ» газетінің бас редакторы Хайролла Ахметжанов, дін қызметінің өкілі Құрамыс Сәрсебаев ауыл-дардағы қоғамдық ұйымдардың басын қосып, атқарылатын жұ-мыстарды алға тартып, осы жылдың жарты жылдығында Шелек өңірінде, екінші жарты жылдықта Есік өңірінде қоғам-дық кеңестің құрылу мақсатын түсіндірді.
Кеңестің негізгі мақсаты – келешек иелерін саналылыққа тәрбиелеуді әуелі бесіктен бастап, ата-ана, содан кейін балабақша, мектептен бас-тау, еңбек етуге үйрету, денсаулыққа зиянды заттарды тұтынудан, қаптаған теріс діни ағымдардың жетегіне еруден қорғау, мейірімділікке, қайы-рымдылыққа баулу, ауылдағы тазалықты сақтау, түйінді мәлелелерді көп болып шешу. Кеңес – халық пен сол биліктің арасында алтын көпір іспетті. Өйткені елдің еңсесін көтеретін іс өздері үшін керек.
Қаратұрық ауылының жігіт ағасы Мұхтаржан Мурадилов, ауылдық ақсақалдар кеңесінің төрағасы Сайын Өміржанов ел игілігі үшін, түйіткілді мәсе-лелерді бірігіп шешу, ортақ іске көп болып жұмыла атсалысу идеясын құптайтынын айтты.
Бұрын да мұндай кеңестер болды. Дегенмен, нақты атқа-рылған істен гөрі, қағаз жүзінде есеп беру басым болғаны шындық. Ал мына қоғамдық кеңес барлық ұйымдардың басын қосып, қолға алған жұ-мысты жүйеге түсіреді. Себебі, әр ауылдың аяқ алысы, кезек күттірмейтін проблемасы назарда тұрады. «Қазақта «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» деп тауып айтқан ғой. Бірлік болса, тірлік те жанданатыны бесенеден белгілі. Олай болса, Мемлекет басшысы айт-қандай, «Адал адам – Адал еңбек – Адал табыс» идеясын іске асырайық!
Анарбек БЕРДІБАЕВ.
Дін саласы – қоғамдағы күрделі әрі нәзік дүние. Сондықтан дін айналасындағы мәселелер де толастамайды. Әсіре діншіл, адасушы азаматтардың қоғамнан оқшауланып, талай әулеттің мазасын қашырғанын көріп те, естіп те жүрміз. Жаңадан дін жолына түскен адам жат ағымдағы адаммен тілдескен бойда адасуы оп-оңай екені баршаға белгілі. Сол себепті бүгінгі таңда әрбір ата-ана баласының теріс жолға түсіп кетпеуіне алаңдап жүрері анық. Осы орайда жуырда аудандық әкімдіктің кіші мәжіліс залында деструктивті діни ағымдарға қарсы жиын өткізілді. Оған облыстық дін істер басқармасының бас маманы Ерлан Матаев, дін саласындағы мәселелерді зерттеу орталығының директоры Эрбол Кәкімсейітов, діни экстремизм құрбандары мен деструктивті ағым ұстанушыларын оңалту орталығы директорының орынбасары Медет Ашимхан және білім, мәдениет, спорт, денсаулық сақтау саласындағы қызметкерлер қатысты.
Ерлан Матаев жиын барысында әзірлеген слайд арқылы теріс ағымдар туралы баяндады.
– Денсаулық саласына келер болсақ, екпеден бас тартатын діншіл адамдар көбеюде, әсіре діншіл спортшылар да бар, білім саласы да дінге қатысты дау-дамайға жиі ұшырайтыны, дін мәселесі мәдениетті де айналып өтпейтіні белгілі. Бұл орайда айтпағымыз, деструктивті діни бағыттармен күресу, оның ең дұрыс жолы – жастарға дұрыс білім беріп көзін ашу болмақ. Зайырлы мемлекетте ешқандай дінге басымдық берілмейтіні белгілі. Барлық азаматтар мен діндер заң алдында тең құқықты дәрежеде. Бірақ зайырлы деген сөзді кейбір дін өкілдері дінге шектеу салатын дүние деп түсінгендіктен, қоғамда түсініспеушілік туындап жатады. Мемлекетімізде сан түрлі ағым пайда болып, қайғылы оқиғалар мен қылмыстар орын алған соң, діни тенденция өзгеріске ұшырағанын білеміз. Баяғыда намаз оқитын адамды көрген жан құрмет танытса, қазір күдікпен қарайтын халге жеттік. Бұл жерде дінде тұрған ешқандай мәселе жоқ, Құдай бізге дінді берді, біз оны дұрыс ұстана алмай жатырмыз дегім келеді. Яғни өз көзқарасымызды өз ішімізде сақтау жоқ. Кеше ғана намаз бастаған адам айналасына уағыз айтып, көзқарасымен келіспейтіндерді дұшпанындай көреді. Басқа да діни қызметкерлер мен қарапайым азаматтардың қателігінің кесірінен «экстремизм» деген тіркестің белең алуына жол бердік. «Экстремизм» дегеніміз – латын тілінен аудар-ғанда шеттеу, шектен шығу деген мағынаны білдіреді. Яғни қоғамдағы қарапайым нормалар мен ережелерді түбегейлі жоққа шығаратын шектен шыққан көзқарастар.
Экстремизимге сипаттама берген дін маманы оның түрлеріне де тоқталды.
– Біріншісі – қолданыстағы билікке деген теріс көзқарас. Байқайсыздар ма, салафиттік, уахабистік бағытты ұстанушылар мемлекеттік қызметтерде мүлдем жұмыс жасамайды, барлығы дерлік кәсіппен айналысады. Демек, бұның астарында «біз бұл мемлекетке тәуелді емеспіз, оның ұстанған саясаты мен діни бағыты да дұрыс емес» деген мағына жатыр. Екіншісі – билікке ұмтылу. Өз адамдарын билікке қою арқылы, мемлекетті өз қарамағына алу. Үшіншісі – саяси жүйені қалыптастыру идеологиясының болуы. Теріс бағыт-тағы азаматтардың көзқарастары сан алуан болғанымен мүдделері бір. Ауғандағы талибандар секілді, сая-саттың тұтқасын ұстауға тырысып, шариғи мемлекет құру сынды принцпте жүреді. Ешқандай дін саясатпен ұш-таспау керек. Саясатпен байланысы бар дін өз құндылықтарын жоғалтады. Әлемдегі террористтік ұйымдардың саясатпен етене байланысқаны ұстан-ған бағыттарының ластығын білдіп тұр. Олардан дінді желеу етіп бір жерді жаулап алу, байлығын иемдену деген мақсатты көреміз. Біздің елімізде теріс бағытты ұстанушылар неліктен батыс аймақтарында көп кездеседі? Себебі түсінікті, ол жақта жерасты байлығы көп – деген Ерлан Матаев терроризмге де жеке тоқталып, теріс бағыттағы діндердің іс-әрекеттерін кеңінен түсіндірді. Қатысушылар тарапынан дін қызметкерлеріне сұрақтар да қойылды.
«Неге мемлекет теріс ағымдарды көрші Өзбекстан секілді түбегейлі жоймайды?» деген қатысушылардың сауалына:
– Бұл бізге үнемі қойылатын сұрақ. Қарапайым адамдар теріс ағымдарды жоюды ғана ойлағанымен, олардың қоғамға көрсететін қарсы әрекеттері қалай болатынына бойлай бермейді. Мемлекеттің бұған ақылы жетіп отыр. Бірақ елдің тұтастығына, жазықсыз жандарға зардап келуі мүмкін болған-дықтан үкімет бұндай тәуекелге бара алмайды. Дін саласындағы қызмет-керлердің білім беруі арқылы бейбіт жолмен теріс бағыттағы азаматтардың бетін бері қаратқанымыз дұрыс болмақ. Және бұл жұмыстар әсте-әсте жемісін беріп келеді – деп жауап берді.
Нәзік әрі күрделі тақырыпта көпте-ген мәселелер қордаланған кездесуде қатысушылар қомақты ой түйіп, сапалы ақпарат алғандарын жеткізді. Жиын соңында ұстаздар тарапынан қонақтарға жастармен кездесу шараларын ұйымдастыру туралы ұсыныстар түсті.
Ринат НАРХАНОВ.
Соңғы кездері әлеуметтік желіде жастар арасындағы мұсылмандық неке қию рәсімінде сұралатын мәһір мәселесі қоғамның қызу талқысында жүр. Исламның неке қию шартындағы «Мәһір мөлшері өзгеріп кеткен бе?» деген сауал әркімнің ойында. Себебі, қалыңдықтың болашақ жарынан сый – мәһір талап етерде қымбат көлік, соңғы үлгідегі «Iphone» сұрауы сәнге айналып бара жатқандай. Ислам шартында неке қию дініміздің негізгі әмірі болғандықтан, мұсылман адамына ең бастысы – діни некеге тұру.
Жақында әлеуметтік желідегі мына бір жайт көзге ілікті. Алматы қаласын-дағы мешітте некесін қидырған қалыңдық күйеуінен үй сұрады. Оны естіген жігіт имамның алдында ыңғай-сызданып, төмен қарап, амалсыздан алып беруге келісімін берді. Мұндай жағдай елімізде бірінші рет емес, тағы да оңтүстікте қалыңдық мәһірге соңғы үлгідегі «Iphone» алып беруін сұра-ғанда, қасындағы куәгер достары оның бағасы 1 миллионға жақын тұратынын айтып қалды. Ал имам мәһірдің бері-летін уақытын сұрағанда жігіт үнсіз қалды.
Мәһір – әйел затының неке қияр алдында күйеуінен талап етуге құқылы шариғат белгілеген ақысы. Шариғат бойынша мәһір беру – уәжіп. Бірақ ол некенің шартына кірмейді яғни мәһір аталмаса да, неке қиылған болып саналады. Алайда неке шартындағы мәһірге қалыңдықтың талап етер сыйлығы ер азаматтарына ауырлық тудыруда. Екі жастың қосылуы үшін мәһір қаншалықты маңызды? Осы сұрақ бойынша Есік қаласының бас имамы Сапархан Төреқұловтың пікірін сұрап білген едік.
«Қай қоғамда болмасын кісіге беріле-тін сыйлықтың көңілге қуаныш, жүрекке мейірім ұялататындығы сөзсіз. Дана халқымыздың үйге келген қонақтың «қуыс үйден құры шықпа» деп шапан жауып, сыйлық беріп жататынына көптен куәміз. Сол секілді шариғатымызда ерлі-зайыптылардың арасындағы мейірімділікті арттыру мақсатында берілетін арнайы сыйлық бекітілген. Жалпы мәһір дегеніміз – неке қию барысында күйеу жігіттің қалыңдыққа дүние-мүлік немесе ақшалай беретін сыйлығы. Пайғамбарымыздың (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) сахабасы Абдулла ибн Аббастың айтуы бойынша, хазіреті Али Пайғамбарымыздың қызы Фатимаға үйленген кезінде өзінің құнды қалқанын мәһір ретінде берген. Қалыңдыққа берілетін мәһірдің жоғарғы шегі белгіленбеген. Ханафи мәзхабы бойынша мәһірдің ең төменгі шегі 10 дирхам яғни 4,25 грамм алтынның бағасына тең болатын шариғатымыз рұқсат еткен кез келген затты сыйға тартуға болады. Алайдамәһірдің мөлшеріне келгенде ер азаматтың материалдық жағдайына қарап, отбасының әлеуметтік деңгейін ескерген жөн. Себебі мәһір ер адамды қарызға батыратындай көп немесе қыздың көңілін қалдыратындай аз болмауы керек. Қазіргі таңда жастар арасында қалыңдықтың мәһірге шамадан тыс нәрсе сұрап, күйеуін ыңғайсыз жағдайға қалдырып жататын сәттер жиілеп кетті. Сол үшін де көп жастар бір бірімен келіспей ажырасып жатыр. Сондықтан болашақта тұрмыс құратын қаракөз қарындастарымыз Пайғамбарымыздың мына хадистерін ескере жүрсек екен дейміз: «Ең жақсы әйел – күйеуіне сәлемі түзу болғаны және қанағатшылы», тағы бір хадисте: «ең жақсы әйел – мәһірі аз болғаны», –дейді Сапархан Төреқұлов.
Исламдағы ер адамның әйелі ал-дындағы міндеттері туралы айтатын болсақ, негізінен олар материалдық сипатта екені мәлім. Мәһір ұғымының қай қоғамнан қазақ дәстүріне сіңгені белгісіз, алайда, қазақ халқында есте жоқ ескі заманнан келе жатқан қалың мал беру дәстүрі бар. Қалың мал – күйеу жігіт қалыңдықтың ата-анасы мен туған-туыстарына ақшалай немесе заттай берілетін сыйлық түрі. Ертеде қалың мал деп қыздың жасауына кіретін заттарды дайындау үшін қалыңдықтың ата-анасына берілетін төрт түлік малды айтса, қазір ол ақшалай беріледі. Мәһірге келетін болсақ, бұл ислам дінімен байланысты ұғым. Оның қалың малдан айырмашылығы мәһірді ер адам әйеліне тікелей береді және ол неке сыйлығы болып табылады. Мәһірге қалыңдықтың рұқсатынсыз ешкім қол сала алмайды, себебі ол – әйелдің жалғыз, қорғансыз қалған жағдайда материалдық, мұқтаждық көрмеуі үшін жасалатын қамқорлық.
«Мәһір қазіргі таңда әсіресе жас-тардың арасында сәнге айналып кеткен. Әйел затының күйеуіне қарсы шығып, мәһірді алып бермегені үшін дау шығаруы орынсыз, ер азаматым деп сенім арту керек, сол кезде ер адам мәһірді айтқызбай-ақ әйеліне тарту етеді. Егер сондай ұсақ-түйек нәрсеге ұрыс шығара берсе бізден қандай ұр-пақ тарайтынын түсінбеймін», – дейді Есік қаласының тұрғыны Самира Арыстанбекқызы.
Қазіргі таңда ажырасудың себебі, осы мәһірдің дұрыс өтелмеуінен, яғни арзан дүниемен алдауынан болып жатыр. Отбасы құрып, шаңырақ көтеру –өмірдегі ең маңызды қадамдардың бірі.Сондықтан оның шарттары мен талаптары заң жүзінде ғана емес дін негізінде де дұрыс орындалғаны абзал. Бақытты отбасын құру және сақтау екі жастың қолында. Отбасындағы құндылықтар, сыйластық пен махаббат осы мәһірмен шектеліп қалмаса екен дейміз. Мұндай қымбат дүниелерден де артық құндылық – отбасы екенін ұмытпағанымыз жөн.
Бетті дайындаған
Айерке МЕРЕКЕҚЫЗЫ.
Журналист, мемлекеттік қызметте де көп жылдар бойы еңбек еткен әскери және ішкі істер офицері атағы болған М.НақатаевтЫң өмірден озғанына да жыл болып қалған екен.
Мұрат әскери қызметін де ойдағыдай орындағандығынан болар, міндетті екі жыл борышын өтегеннен кейін тұрақты әскери қызметке қалуды ұсынған (қазіргіше айтқанда, контрактымен – келісім шартпен). Отбасы жағдайына байланысты бұл қызметке берген келісім рапортын қайтарып алуға мәжбүр болған. Әзірбайжан аумағындағы әскери қызметімен Гяндж қаласының (бұрынғы Кировабад) атқару комитетінің мүшесі болуға да уақыт тапқан. Демобилизациядағы сарбазға бір апта ғана демалуға мүмкіндік беріп, Шелек ішкі істер аудандық бөлімі өз қатарына алады. Бұнда бір жыл ғана қызмет атқарған Мұратты Қазақ КСР теледидар және радиохабар тарату комитеті дикторлыққа аттай қалап шақыртып алады. Бұл салада да қазақтың Левитаны атанған елімізге еңбегі сіңген артист әйгілі Әнуәрбек Байжанбаевпен, Сауық Жақановамен иықтаса қызмет атқарып, тәжірибелі дикторлар қатарына қосылды.
Бұл қызметті де, өзіне ұнаған, тыңдарманға да ұнаған дикторлық қызметпен де қоштасуға тура келген Мұрат Тойғанбайұлы көпке ұзамай өзі туып-өскен Еңбекшіқазақ ауданының «Еңбек жалыны» газетінің аудармашысы, жауапты хатшысы, редактордың орынбасары қызметтерін ойдағыдай орындап, шығармашылық ұжымда өз орнын ойып тұрып алды десек артық айтқандық емес. Мен неге Мүкең марқұмның еңбек жолын шұқшия зерттеп-зерделедім, бүгінгі әріптесіміз жайлы естелікке түгел жазуға тырыстым? Өйткені, Мұрат Тойғанбайұлы жұмыс іздеп ешқашан әуре-сарсаңға түскен жоқ. Мұратты қай жұмыс-қызмет өзі іздеп тапқандай екен. КазГУ-дің журфагінің дипломын алып, болдым-толдым деп шалқақтамай, өмірін оқумен, тоқумен өткізген Мұрат Нақатаевты бұрынғы партиялық басқару кезеңінде іс-қағаздарымен істеп машықтанған, сол кездерде нұсаушы-кеңесші болған маманның тәжірибесі ескеріліп, тәуелсіздік алған еліміздің үлкен бір әкімшілік аумағын құрайтын Еңбекшіқазақ ауданы әкімдігінің белді қызметкері болып қабылданып еді. Осы қызметінен зейнеткерлікке шыққан Мұрат Тойғанбайұлы өзі журналистік жолын бастаған кешегі «Еңбек жалыны» бүгінгі «Еңбекшіқазақ» газетінен бір сәтке де қол үзген жоқ. Ең аяғы науқастанып, төсек тартып жатқанда да қазақша, орысша жазған мақалаларын газетімізде үзбей жариялап отырды. Мұрат әріптесім Есікті, Шелек өңірлері деп бөліп айтсақ та біртұтас Еңбекшіқазақ ауданының адамдарын да, тарихы мен табиғатын да өте терең білетін азамат еді. Елін, жерін сыйлаған, қазағының тілін қорғаған Мұрат Тойғанбайұлының өмір жолын бүгінгі ұрпақ, өзінің үрім-бұтағы көптеген публицистикалық мақалаларынан табады.
Х.АХМЕТЖАНОВ,
«Еңбекшіқазақ» газетінің, mezet.kz желілік басылымының ұжымы
атынан, бас редактор.
Ынтымағы жарасып, берекесі тасыған Шелек ауылдық округі – әлеуеті зор, ауқымды елді мекен. Бұрынғы аудан орталығы болған ауылда бүгінде келелі істер қолға алынып, тұрғындардың әл-ауқаты жақсарып келеді. Өңірде шешімін таппай тұрған қордаланған мәселелер де жоқ емес. Осыны көзбен көріп, атқарылып жатқан жұмыстың сапасын қадағалап, түйіткілдің түйінін тарқату мақсатында аудан әкімі Талғат Байеділов демалыс күндері Шелек ауылдық округінде болып, әлеуметтік нысандарды аралады, ауылдың тыныс-тіршілігімен танысты.
Бүгінде Шелектегі Абай атындағы мектеп-интернаты-ның күрделі жөндеу жұмыс-тары сағызша созылып, білім беру ошағының қайта жаңғыр-ғанын күткен оқушылар мен ата-аналардың тағаты таусылған. Құрылыс алаңына арнайы барған Талғат Ескендірұлы мердігер мекеме-нің өкілдерімен тілдесіп, құрылысты уақытында аяқтауды тапсырды. Сонымен қатар, құзырлы мекемелерге құрылыс жұмыстарының сапасын қатаң бақылауға алуды ескертті
Талғат Байеділов округтегі барлық білім ошақтарын аралап, материалдық-техникалық базасымен танысты. Ә.Молдағұлова атындағы орта мектеп 1980 жылы пайдалануға берілген. 1080 балаға арналған мектеп бүгінде күрделі жөндеуді қажет етеді. Ы.Алтынсарин атындағы орта мектептің де тозығы жеткен. Білім ордасының негізгі ғимараты 1963 жылы, кіші ғимараты 1955 жылы бой көтерген. А.Розыбакиев атындағы орта мектеп те жөндеуді қажет етеді. Осыған байланысты аудан әкімі білім бөлімінің басшысы Арайлым Төлеубековаға ғимараттарды кешенді тексеруді тапсырып, күрделі жөндеуден өткізу керектігін жеткізді. Өз кезегінде бөлім басшысы аталған мектептерді жөндеу бойынша жоба-лық-сметалық құжаттар жасауға бюджеттік тапсырыс берілгенін айтты.
Сапар барысында Талғат Ескендір-ұлы П.Вихрев атындағы, Т.Кенжебаев атындағы, М.Мәметова атындағы орта мектептер мен Шелек ауылындағы гимназия, Шелек медициналық кол-леджі, Шелек политехникалық колледжіне барып, білім сапасымен танысты.
– «Білекке сенген заманда ешкімге есе бермедік, білімге сенген заманда қапы қалып жүрмелік» деп Абылай хан болашақты көрегендікпен болжап, білім – барлық жетістіктің бастауы екенін бекер айтпаса керек. Бүгінгі таңда білім беру – ең маңызды салалардың бірі. Сондықтан балаларымыздың сапалы әрі заман талабына сай білім алуына барлық жағдай жасауымыз қажет. Білімді ұрпақ қана еліміздің болашағын айқындап, тәуелсіздігін тұғырлы етпек. Осы орайда биылғы жаңа оқу жылында Шелек ауылында 900 балаға арналған жаңа мектеп пайдалануға берілмек. Білім ордасы заман талабына сай жасақталып, шелектік балалардың алаңсыз білім алуына барлық жағдай жасалады – деді аудан әкімі.
Бүлдішіндерге саналы тәрбие беріп, білімнің іргетасын қалайтын балабақшалар да Талғат Ескендір-ұлының назарынан тыс қалмады. Әкім округтегі 3 балабақшаның жай-күйімен танысып, асханалары мен жатын орындардың жағдайын қара-ды. «Келешек-2030» балабақша ғимаратының іргетасы шөгіп, қабыр-ғаларында жарықтар пайда болған. Осыған орай аудан басшысы жоба-лық-сметалық құжаттарды әзірлеуге бюджеттік өтінім беруді тапсырды.
Денсаулық сақтау саласының маңыздылығы қашан да өз биігінен түскен емес. Осы орайда Шелек өңіріндегі тұрғындар саулығының сақшысы болған Шелек ауылындағы Еңбекшіқазақ аудандық №1 ауруханасына аудан әкімі Талғат Байеділов арнайы барды. Мекеменің бас дәрігері Гүлнар Құраметованың айтуынша, денсаулық сақтау мекемесінде бірқа-тар мәселелер туындаған. Соның бірі – төсек орындардың жетіспеушілігі. Сонымен қатар, ауруханадан ем алушылардың саны жыл сайын артып келеді. Тиісінше ғимарат тарлық етіп, жаңа ғимарат салу қажеттілігі туындауда. Осы мақсатқа құрылыс жұмыс-тарын жүргізуге 7 гектер жер телімі бөлінген. Бүгінде жобалық-сметалық құжаттар әзірлеуге бюджеттік өтінім берілген.
Аурухананың жұмыс барысымен танысып, материалдық-техникалық базасын көрген Талғат Ескендірұлы аталған мәселелерді шешуге күш салатынын жеткізді.
Шелек ауылындағы жүргізіліп жат-қан ауызсу жүйесі де аудан әкімінің қатаң бақылауында. 2023 жылдың қазан айында құрылысы басталған су құбыры 7 мың тұрғын үйді сапалы тіршілік нәрімен қаматамасыз етеді. Мердігер мекеме өкілдерінің айтуынша, жоба бойынша жүргізілетін құбыр ұзындығы 124 шақырым болса, бүгінде 70 шақырым құбыр тартылған. Құбырлар әрбір аулаға дейін жеткізіледі және жаңа су жүйесіне қосылу тегін.
– Шелек ауылында қаншама жылдан бері көтеріліп келе жатқан ауызсу мәселесі жақын арада оң шешімін табады. Бұл жұмыстарға бюджеттен қомақты қаражат бөлінгендіктен, жұмыстың сапасы жоғары болуы тиіс және сапаны қатаң бақылауда ұстаймыз – деген Талғат Байеділов мердігер компанияға құрылысты уақытында аяқтап, кешіктірмеуді тапсырды.
Шелек ауылындағы ең басты проблема – кәріз жүйесі. 10 жыл бойы құрылысы аяқталмаған жобаның жұмысын Талғат Ескендірұлы сынға алды. 2014 жылы басталған кәріз жүйесінің құрылысына сол кезеңде 1,5 млрд теңгеге жуық қаражат бөлінген. Содан кейін жоба бірнеше рет қаржыландырылып, қосымша тағы 1 млрд теңгеге жуық ақша бөлінген. Жалпы құны 2,4 млрд теңге болған құрылыс жұмыстарын жүргізуші мер-дігер компанияға 2014-2023 жылдар аралығында 2 млрд теңге ақша төленген. Алайда, нәтижесін Шелек ауылының тұрғындары әлі күнге дейін көрмеді. Құрылыстың қашан аяқталатыны да белгісіз. Көпшіліктің сын садағына ілінген кәріз жүйесінің құрылысы енді аудан әкімінің тікелей бақылауында болады.
«Кеңесіп пішкен тон келте болмас» дейді халық даналығы. Осыны басшылыққа алған Талғат Байеділов жұмыс сапары барысында ауылдың ақсақалдарымен, белсенді азаматтар-мен жүздесіп, округтегі өзге де өзекті мәселелерді талқылап, жұртшылық-тың ұсыныс-пікіріне құлақ асты.
Сардарбек НҰРАДИН.
Тазалық – саулық кепілі. Иә, тәнімізді һәм жанымызды таза ұстаумен қатар, өзіміз өмір сүріп жатқан өлкенің, бізді қоршаған ортаның тазалығын қаматамасыз ету – барлығымыздың азаматтық борышымыз. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев «...Айтпақшы, су тасқынына ұшырамаған өңірлерде менің тапсырмаммен «Таза Қазақстан» науқаны басталды. Мен әкімдердің бәріне бұл бір реттік науқан емес екенін ескерттім. Басқаша айтқанда, сенбілікке шығып, жұмыс істеген сыңай танытып, көзбояушылық жасауға болмайды. Көршілес елдердегі секілді бізге де Қазақстанды көгалдандыру, өңірлер мен қалалардың аумақтарын тазарту жұмыстарын үнемі жүргізу керек», – деген еді. Осы орайда аудан аумағында «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы қарқынды ұйымдастырылып, тазалық науқанына азаматтар белсене кірісті.
Сенбі күні «Таза өлке» акиясы аясында аудан аумағында сенбіліктер ұйымдастырылып, мемлекеттік қызметкерлер, бюджеттік сала өкілдері мен кәсіпкерлік субъектілерінің жұмысшылары, аудан тұрғындары қоршаған ортаны күл-қоқыстан тазартып, ағаш көшеттерін отырғызды.
Ауқымды науқан аясында «Киелі мекен» акциясы жүзеге асырылып, тарихы тереңге бойлаған киелі мекеніміздегі тарихи-мәдени ескерткіштерді қалыпқа келтіріп, аумағын абаттандыру жұмыстары жүргізілуде.
Тазалықты сақтауға жұртшылықтың назарын аудара отырып, жастар арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыруға арналған игі шара жалғаса бермек.
С.НҰРАДИН.
Елбасымыз Қасым-Жомарт Тоқаев бастамасымен елімізде «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы іске асырылуда. Рахат ауылдық округі аумағында аталған акция бойынша жұмыстар атқарылып жатыр. Округте орналасқан мектептер, балабақшалар, ауруханалар, кітапханалар, мәдениет үйі қызметкерлері мен ауыл тұрғындары атсалысып, санитарлық тазалық жұмыстарын жүргізіп жатыр.
Бүгінгі күнге дейін акцияға жалпы мыңға жуық адам, 2 жүк көлігі, 1 трактор жұмылдырылды. 250 түп ағаш, оның ішінде туя, шырша, көктерек пен әртүрлі жеміс көшеттері егілді. Ауылымызда «Таза өлке» апталығы өз мәресіне жетіп, апталықтың қорытындысы ретінде ауқымды сенбілік ұйымдастырылды. Табиғатқа қамқорлық біздің ортақ мақсатымыз. Барлықтарыңызды жалпыхалықтық «Таза Қазақстан» акциясына қатысып, еліміздің өркендеуіне үлес қосуға шақырамын.
Дина Әскербекқызы, Рахат ауылдық
округі әкімінің орынбасары.
Мен, Қасымшалов Дулат Сарсенбекұлы, 1990 жылы 12 наурызда Еңбекшіқазақ ауданы Шелек ауылында дүниеге келдім. 2011 жылы Т.Рысқұлов атындағы Қазақ экономикалық университетін «Мемлекеттік және жергілікті басқару» мамандығы бойынша тәмамдадым. Еңбек жолымды 2015 жылы Ақши ауылдық округі әкімі аппаратында жетекші маманның міндетін атқарушы болып бастадым. Кейіннен Бәйтерек, Ават ауылдық округтерінің әкімдіктерінде бас маман, Еңбекшіқазақ аудандық персоналды басқарудың бірыңғай қызметі бөлімінде бас маман қызметтерін атқардым. 2020 жылы Бәйтерек ауылдық округі әкімінің орынбасары қызметіне тағайындалдым. 2021 жылдан ағымдағы жылдың қаңтарына дейін Еңбекшіқазақ аудандық ұйымдастыру бөлімінің басшысы қызметінде болдым. Бүгінгі таңда аудан әкімінің бас инспекторымын.
Құрметті Малыбай ауылдық округінің сайлаушылары!
Малыбай ауылдық округінің барлық профильдік бағыттары бойынша әлеуметтік экономикалық дамуы, гүлденуі және де ауыл тұрғындарының әл-ауқатын арттыру мақсатында, жерлестерімнің алдында олардың бүгінгі жағдайы мен болашағына өзімнің зор жауапкершілігімді терең сезіне отырып, төмендегі сайлау алдындағы бағдарламамды ұсынамын.
Менің сайлауалды бағдарламамның негізгі бағыттары:
– Ауыл тұрғындарын жұмыспен қамтуға ықпал ету үшін мемлекеттік бағдарламалармен жұмыс жасап, шағын және орта бизнесті одан ары дамытуға атсалысуды басшылыққа алуды;
– Ауылдық округтегі елді мекендерді көріктендіру мен абаттандыруды одан ары жалғастыруды және тұрғындарды сапалы ауызсумен қамтамасыз ету, көшелерді жарықтандыру, кішігірім архитектуралық нысандар мен қоршауларды, спорт алаңдарын жайластыру, жолдарды жөндеу, жеке үй телімдерін салу үшін жер учаскелерін бөлу және инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жүзеге асыру, шаруа қожалықтарын және жеке қосалқы шаруашылықтарды дамытуды;
– Саламатты өмір салтын насихаттауда ауылдағы жастар саясатының тиімді моделі – ауылдық округтегі елді мекендер бойынша өркендетудің құралы – мәдени демалыс орындарының халыққа қызмет көрсету жұмыстарын жандандыруды;
– Ауылдық округ жастарын патриоттық рухта тәрбиелеуге, діни көзқарастарына дұрыс бағыт-бағдар беруге, теріс ағымдар мен нашақорлыққа салынбауына және мектепте білім алу сапасына ерекше көңіл бөле отырып, заманауи технологиялармен жабдықтауға, әскери-патриоттық клуб ашуға ықпал жасауды;
– Қоғамдық тәртіптің сақталуына және сыбайлас жемқорлықпен күресуде қай салада болмасын жемқорлық әрекеттерге жол бермеу, адамдарда жемқорлық әрекеттерге төзбестік ахуал қалыптастыру, ұрлыққа қарсы құқық қорғау органдарымен бірлесе жұмысты күшейтуді;
– Көпұлтты округ аумағындағы саяси тұрақтылық пен этносаралық татулықты сақтауды, ардагерлер мен қарттарға, аз қамтылған отбасыларға жағдай жасауды, олардың арыз-шағымдары мен талап-тілектерін құзіретті органдармен әділ шешуді қатаң бақылауға алуды және дәрігерлік қызмет көрсету сапасын арттыруды;
– Қоғамдық кеңестің, ауыл ақсақалда-рының ой-пікірлерімен санасып, тиянақты түрде аудан басшылығымен бірлесе шешім қабылдауын басшылыққа алатын боламын.
Осы бағдарламамды жүзеге асыру барысында іс-әрекеттерімді Қазақстанның – 2050 жылға дейінгі Даму стратегиясында көрсетілген мақсаттар мен тапсырмаларға бағыттаймын.
Малыбай ауылдық округінің әр саладағы мүмкіндіктерін ескерсек, бағдарламамда көзделген міндеттердің, аудан басшылығының қолдауымен және округ әкімі аппараты мемлекеттік қызметкерлердің халыққа адал қызмет көрсетуінің нәтижесінде орындалатынына сенімдімін. Ол үшін барлық күш-жігерімді, білімім мен тәжірибемді жұмсаймын.
Мен Әлімжан Жасұлан Сәбитұлы, 1992 жылы 8 шілдеде Райымбек ауданында дүниеге келдім. 2014 жылы Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетін құқық және экономика негіздері мамандығы бойынша тәмамдадым.
Мемлекеттік қызметтегі еңбек жолымды 2014 жылы Көктөбе ауылдық округі әкімі аппаратында жастар ісі жөніндегі әдіскер-нұсқаушыдан бастадым. 2015 жылдан 2023 жылға дейін аталған округте бас маман болдым. Қазіргі таңда Рахат ауылдық округі әкімі аппаратында бас маман қызметін атқарудамын.
Құрметті Малыбай ауылдық округінің тұрғындары!
«Әкім бол, халқыңа жақын бол» деген халық даналығы бекер айтылмаса керек. Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын қабылдап, қарапайым халықты мемлекеттік басқару ісіне тарту қажеттігін айтты. Осы орайда, мемлекеттік қызметтегі тәжірибеме сүйене отырып, Малыбай ауылындағы өзекті мәселелерді жергілікті қауымдастықпен бірлесе отырып шешуге бар күшімді саламын.
Президент ұстанған қоғамдық татулықпен тұрақтылықты көздеген саяси бағыт Жаңа Қазақстанның дамудың даңғыл жолына түсіп, экономикасы қарқынды дамыған елге айналуға өз септігін тигізеді деген ұстанымдамын.
Менің бағдарламамның барлық тармақтары Қазақстан Республикасының Конституциясына, мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдарының қызметін реттейтін қолданыстағы заңнамаға, және де бюджеттің нақты қаржылық мүмкіндіктеріне сәйкес келеді.
Менің сайлауалды бағдарламамның негізгі бағыттары:
– Округте әлеуметтік, білім, денсаулық сақтау, мәдени салаларының және әлеуметтік өмірдің сапалы жақсаруына бағытталған Малыбай ауылдық округінің барлық тұрғындары мен мемлекеттік билік органдарының тығыз, заң нормаларына сәйкес, үйлесімді қызмет етуін қамтамасыз ету;
– Округтің жергілікті мемлекеттік басқару және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының тиімді әрі сапалы қызметімен округ өміріне маңызды мәселелерін белгілеу мен шешуге жергілікті қоғамдастықты тарту;
– Ауылдық округтің экономикалық әлеуетін белсенді дамыту, тұрғындардың әл-ауқатын арттыру мен халықтың тұрмыс сапасын жақсарту үшін қолайлы жағдайларды жасау. Ауыл шаруашылығы құрылымдарында егін шаруашылығы мен мал шаруашылығын дамыту бойынша жұмысты жандандыру;
– «Жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту» және шағын және орта кәсіпкерлікті қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламаларының тиімділігін арттыру, оларға азаматтар мен кәсіпкерлік субъектілерін көптеп тарта отырып, бизнестің қоғамға адал қызмет етуіне жағдай жасау;
– Жұмыспен қамту деңгейін арттыру, жаңа жұмыс орындарын ашуға жәрдемдесу, жұмыссыз азаматтарды жұмыспен қамтудың мемлекеттік бағдарламаларының іске асуын қамтамасыз ету. Жастарды жұмысқа орналастыру мәселесін шешу бойынша жұмысты жандандыру;
– Көпбалалы аналар мен аз қамтылған отбасыларға мүмкіндігінше әлеуметтік қолдауды қамтамасыз ету.
– Ауылдық округтің санитарлық тазалығын, абаттандыру мен көгалдандыруын, ауылдардың ішкі автомобиль жолдарын уақытылы әрі сапалы жөндеуді, оларды тиісті жағдайда ұстауды, ауылдық округтің ауылдарын көше жарықтандырумен қамтылуын кеңейту бойынша жұмысты жалғастыруды қамтамасыз ету;
– Халықтың мәдени шараларға көптеп қатысуын қамтамасыз ету, жастардың бос уақытын тиімді өткізу үшін мәдени шараларды ұйымдастыру, тұрғындар және жастар арасында бұқаралақ спорт пен саламатты өмір салтын дамыту;
– Қоғамдық қауіпсіздік пен құқық тәртібін қамтамасыз ету, ауылдық округте құқық қорғау органдарымен бірлесе жұмыстар жүргізу, округ тұрғындарының құқықтық мәдениетін арттыруға жәрдемдемдесу.
Менің Малыбай ауылдық округі әкіміне кандидат ретінде ұсынып отырған сайлау алды бағдарламам сіздермен бірлесе округ өміріндегі маңызды мәселерді шешуге мүмкіндік беретініне сенімім мол.
Құрметті Малыбай ауылдық округінің сайлаушылары!
Мен, Бектасов Мәди Мәдиярұлы 1982 жылдың 7 мамырында Еңбекшіқазақ ауданы Шелек ауылында дүниеге келдім. 1988-1999 жылдар арасында М.Мәметова атындағы орта мектебін бітіріп, 2001-2005 жылдар аралығында Алматы қаласындағы «Дарын» Әлеуметтік гуманитарлық институтын тәмамдап, қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі мамандығын алдым.
2005-2007 жылдары аралығында Шелек ауылындағы Т.Кенжебаев атындағы орта мектепте мұғалім, 2007-2008 жылдары М.Мәметова атындағы орта мектепте мұғалім, 2008-2010 жылдары «Малыбай селолық округі әкімінің аппараты» ММ-де жетекші маман, бас маман, 2010-2011 жылдары «Шелек селолық округі әкімінің аппараты» ММ-де жетекші маман, 2011-2013 жылдары Шелек тарихи-өлкетану музейінің директоры, 2013-2014 жылдары «Бартоғай ауылдық округі әкімінің аппараты» ММ-де бас маман болып жұмыс істеп, 2014 жылы Шелек ауылдық округі әкімінің орынбасары болып тағайындалдым. Қазіргі уақытта Шелек ауылдық округі әкімінің орынбасары болып қызмет атақарамын. Алдағы уақытта ауыл тұрғындарымен бірлесе отырып ауылдың бүгінгі күн тәртібіндегі мәселелерін шешуге барлық мүмкіндіктерді пайдаланып, жұмыс жасаймын. Мен болашақта ауылымыздың көркеюіне және халықтың әлеуметтік өмірін жақсарту үшін атсалысамын. Маған дауыс беріңіз, жоғарыда баяндалған сайлауалды бағдарламаны жүзеге асыру үшін бар күш-жігерімді саламын!
Мені ауылдық округ əкімі етіп сайласаңыздар, алдағы 4 жылда:
– Қазақстан Республикасының заңдарының, Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметі актілерінің, орталық және жергілікті мемлекет органдарының нормативтік құқықтық актілерінің орындалуын жүзеге асыру үшін қызмет жасаймын;
– Малыбай ауылдық округінің көркеюіне, халықтың әл-ауқатын көтеру бағытында жұмыс жасап, әлеуметтік мәселелерді үнемі назарда ұстаймын;
– Ауыл шаруашылық жерлерді (егістік, шабындық, жайылым т.б) ұтымды пайдалануды, иесі бар, игерілмей жатқан жерлермен, бос иесіз жерлерді игеріп айналымға қосуды ұйымдастырамын;
– Егістіктер мен бау-бақшаларға суды үнемдеп суару технологияларын іске асыруды қолға аламын;
– Ауыл тұрғындарының сапалы ауызсумен қамтылуына;
– Ауыл тұрғындарының бағымындағы мал тұқымдарын асылдандыру жұмыстарын жандандыруға;
– Малыбай ауылдық округінің көшелерін жөндеуден өткізу мен көпірлер салуға, түнгі жарықтандыруға;
– Электр желілері мен бағаналарын ауыстыру жұмыстарына;
– Ауылымызды абаттандыру жұмыстарын жандандыруға;
– Малыбай орта мектебін күрделі жөндеуден өткізуге, шағын спорт кешенінің, жергілікті әкімшілік ғимаратының, ветеринарлық және полиция пунктерінің салынуына;
– «Көктерекке» елді мекен мәртебесін алуға;
– Жастардың тұрақты жұмысқа орналасуы мен мемлекеттік бағдарламаға белсенді қатысуын қамтамасыз етуге;
– Жастарға жол ашамыз! Жастар – ел болашағы! Біз халқымыздың бай, рухани адами құндылықтарын өскелең ұрпаққа табыстауымыз керек! Бұл дамып келе жатқан әрбір қоғамның миссиясы! Сол себепті Жастар саясатын қауқарлы жүзеге асыруға;
– Ауыл тұрғындарын еңбекпен қамтудың негізгі бір діңгегі – шағын және орта кәсіпкерлікті дамытуға және сол арқылы жаңа жұмыс орындарының ашылуына, жұмыссыздықты жоюға атсалысып, кәсіпкерлікті дамытуға;
– Еліміздегі саяси тұрақтылықтың, ұлтаралық және дін аралық келісімнің нығаюына;
– Сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәденитті қалыптастыруға;
– Халықтың құқықтық жəне қаржылық сауаттылығын арттыруға;
– Тұрғындардың бұқаралық спортпен айналысуына жағдай жасау мақсатында округ аймағынан жасанды спорт алаңдарын салуға, сонымен қатар спорттық-бұқаралық іс шаралар мен жарыстар өткізуге бар күш-жігерімді жұмсаймын.
Мен əрқашан байланыстамын!
Тел / WhatsApp: + 7 771 445 09 82
Құрметпен, Бектасов Мәди Мәдиярұлы
Вольфрам входит в первую десятку редких металлов, незаменимых в современном промышленном производстве. В Шелекском регионе Енбекшиказахского района находится Богутинское месторождение вольфрамовых руд, впервые исследованное еще в 1941 году.
Его подтвержденные запасы составляют порядка 120 млн тонн. Но только в наши дни, в 2021-м году, после детальной геологоразведки и разработки
инновационных технологий промышленной добычи и переработки вольфрамовой руды, началась реализация масштабного проекта, который включает в себя строительство горнодобывающего комплекса по
добыче 3,3 млн тонн вольфрамовой руды в год и
производству 65-процентного концентрата
триоксида вольфрама с дальнейшим переделом в
паравольфрамат аммония.
С просьбой подробней рассказать о предстоящем вводе в эксплуатацию крупнейшего промышленного предприятиЯ Енбекшиказахского района – горно-обогатительного комплекса на Богутинском месторождении, редакция обратилась к вице-президенту корпорации «Jiaxin International Resources Investment Co Ltd»,
исполнительному директору ТОО «Жетісу Вольфрамы» Назару Терлыге. – Назар Александрович, значимой составной в содержании инвестпортфеля области является проект добычи и переработки вольфрамовой руды на месторождении Богуты в Шелекском регионе Енбекшиказахского района.
– Право недропользования по контракту передано ТОО «Жетісу Вольфрамы». Это стопроцентно казахстанская горнодобывающая компания в сфере твердых полезных ископаемых. Партнером и инвестором проекта освоения Богутинского месторождения выступает компания Jiaxin International Resources Investment Co Ltd (Китай). Стратегическим инвестором и партнером является всемирно известная корпорация Jiangxi Copper Company.
Инвестор является недропользователем-держателем контракта на добычу вольфрамовых руд на Богутинском месторождении в Алматинской области и входит в перечень 45-и казахстанско-китайских проектов индустриально-инвестиционного сотрудничества.
Строительство горно-обогатительного комплекса (ГОК) и его инфраструктуры планируется завершить в 2024 году. Инвестору удалось привлечь банковское финансирование для целостной реализации проекта от China Merchants Bank, которое способно полностью удовлетворить потребность в финансировании строительства ГОК.
Хочется отметить, что горно-обогатительный комплекс по добыче и переработке вольфрамовой руды является первым и единственным крупным инвестиционным проектом в горнодобывающем секторе Алматинской области в части комплексной переработки минерального сырья.
– Сейчас во многих отраслях промышленности наблюдается стагнация, сокращение производства. Что позволяет надеяться на динамичное освоение месторождения Богуты?
– В условиях рецессии, нестабильности и неопределенности как в отношении мировых бизнес-трендов, так и финансовых рынков, включая горнодобывающий сектор, большинство проектов либо становятся банкротами, либо не способны найти надлежащее финансирование с соответствующим техническим и экспертным оснащением. При наличии благоприятной инвестиционной среды в нашей стране и комплексном механизме по защите иностранных инвестиций, созданным Правительством Казахстана, нам удалось выстроить необходимый мощный ресурсный фундамент, с уверенностью позволяющий эффективно и профессионально продвигаться в комплексной реализации проекта. В полной мере разрешены вопросы финансирования и наличия стратегических партнеров. По итогам ввода в эксплуатацию всех объектов ГОК и выхода предприятия на проектную мощность, как по добыче вольфрамовой руды, так и по ее переработке, планируется создать около 1000 рабочих мест для граждан Казахстана. На сегодняшний день вложен колоссальный объем усилий и средств. Отмечу, что подобные случаи успешного начала реализации крупного стратегического инвестиционного проекта мирового масштаба являются единичными в мире.
– Когда началось строительство ГОКа? На какой оно стадии сейчас?
– В 2018-2020 г.г. деятельность ТОО «Жетісу Вольфрамы» находилась на стадии проектирования, инжиниринга горнодобывающего комплекса и согласования проектных документов с РГП «Госэкспертиза». Были привлечены как зарубежные, так и казахстанские наиболее авторитетные и крупные научно-исследовательские и опытно-конструкторские институты. Строительство ГОК стартовало в 2021 году, однако активная стадия строительно-монтажных работ началась в 2022 году после оценки инвестором всех рисков и перспектив освоения Богутинского месторождения. На текущий момент в рамках операций по недропользованию Инвестор производит вскрышные, горноподготовительные работы. Планируемый выход на проектную мощность намечен на 2025-й год.
– Что непосредственно представляет собой горнодобывающий комплекс ТОО «Жетісу Вольфрамы»? Из каких звеньев производства он состоит?
– Основной технологический процесс ГОК включает: добычу руды открытым способом; транспортировку добытой руды самосвалами до роторной дробилки крупного дробления. Двухступенчатый процесс обработки представляет собой замкнутый цикл дробления и сортировки.Продукт размером менее 300 мм отправляется на рудный склад обогатительной фабрики по ленточному конвейеру протяженностью около 2 км.
Со склада дробленая руда ленточным транспортёром отправляется к 2-м системам измельчения и классификации, состоящим из шаровых мельниц и 6-и циклонов для проведения операций по измельчению. Вольфрамовый концентрат первого этапа обогащения с содержанием оксида вольфрама около 4,85 % в дальнейшем проходит этапы сгущения, перемешивания и нагревания. После получения концентрата с содержанием оксида вольфрама около 65%, данный концентрат проходит ещё один этап сгущения, обработку фильтр-прессом, сушку, равномерно перемешивается и упаковывается в конечный продукт.
По итогам завершения строительства ГОКа планируется дополнительно наладить переработку 65-процентного концентрата вольфрама в паравольфрамат аммония. Именно паравольфрамат является исходным материалом для производства изделий, содержащих вольфрам.
– Рынками сбыта станут Европа, КНР и СНГ?
– Рынком сбыта является весь мир, ведь без вольфрама невозможно развитие отрасли металлургии в мировом масштабе. Вольфрам используется в производстве абразивного и режущего инструмента, твердых покрытий, высокопрочных, жаростойких и быстрорежущих сталей и сплавов, суперсплавов, а также ламп накаливания с вольфрамовой нитью.
– Какие инновационные технологии промышленной добычи и переработки вольфрамовой руды применяются?
– Содержание полезного компонента (вольфрама) в местной руде предельно низкое, вследствие чего технологический процесс переработки является крайне трудоемким. Казахстанским проектным институтом «ВНИИцветмет» и проектным институтом Enfi Engineering Corporation (ЭНФИ) была проделана колоссальная работа по учету всех факторов экологичного и высокотехнологичного производства. Весь цикл, от добычи руды до выпуска конечной продукции, спланирован при минимальном воздействии на окружающую среду.
– Заключаете ли вы меморандумы о сотрудничестве с местными органами исполнительной власти, госучреждениями по обеспечению занятости местных кадров, инвестициям в социальную сферу, в экологическую безопасность?
– На текущий момент заключены Меморандумы о взаимопонимании и сотрудничестве с нашим профильным Министерством промышленности и строительства РК, акиматом Алматинской области и акиматом Енбекшиказахского района, а также Меморандум о сотрудничестве между АО «Институт металлургии и переработки полезных ископаемых» Satbayev University (Сатпаев Университет), Китайской ассоциацией зарубежного развития, «Технической корпорацией БГРИММ» и ТОО «Жетісу Вольфрамы».
– Налажено ли ТОО «Жетісу Вольфрамы» сотрудничество с предприятиями, субъектами бизнеса нашего района?
– После ввода ГОК в эксплуатацию инвестор намерен активно рассматривать сотрудничество с местными предприятиями для оказания различных видов услуг (общепит, пошив спецодежды, транспортное обеспечение и т.д.).
– Как идет привлечение жителей из близлежащих сельских округов к строительству ГОКа, сколько создано постоянных рабочих мест на его производстве?
– К строительству ГОКа генеральным подрядчиком China Civil Engineering Construction Corporation (Китайская гражданская инженерно-строительная корпорация) привлечены местные рабочие кадры. Также Инвестор ведет кадровую политику по набору и обучению будущих работников ГОК из числа жителей Енбекшиказахского района, в частности Согетинского сельского округа.
– Где и как идет обучение рабочих горным специальностям? Сотрудничает ли ТОО «Жетісу Вольфрамы» с районным центром занятости в вопросах набора и направления специалис-тов в учебные заведения Казахстана?
– На данный момент Инвестор совместно с районным центром занятости занимается подбором квалифицированных рабочих и сотрудников для комплектации штата в период запуска ГОК и выхода на производственную мощность. Дополнительно на базе Satbayev University обучаются 20 высококвалифицированных специалистов инженерно-технического состава ГОК.
– Какие требования предъявляются для приема на работу?
– Требования к работникам и средняя заработная плата регламентируются согласно рыночным условиям труда в горнодобывающей сфере Республики Казахстан. Значительное внимание уделяется обеспечению условий труда, безопасности ведения горных работ, безопасности жизнедеятельности при эксплуатации производственного объекта.
– Будет ли построен для работников комплекса отдельный жилой поселок со всей необходимой инфраструктурой?
– На данный момент на базе Богутинского ГОК строится высококлассный вахтовый поселок со всеми условиями для проживания рабочих и инженерно – технического состава компании. Важно максимально обеспечить социально-бытовой комфорт наших работников, от которых напрямую будет зависеть производительность труда и качество продукции.
– Какие принимаются меры по экологической безопасности производства и оптимальной эксплуатации природных ресурсов?
– Мы придерживаемся политики максимального использования наилучших мировых природоохранных практик. Наряду с тем, что производство относится к «зеленому» классу и по своей сути не является вредным или опасным, предусмотрены все природоохранные мероприятия по защите местной экологической обстановки. В процессе добычи руды планируется внедрить систему предконцентрации, что позволит использовать природные ресурсы еще более бережно.Использование ядовитых реагентов исключено. Весь цикл производства замкнутого типа. Твердые отходы: порода, не содержащая полезного компонента (вскрыша), извлеченная из карьера, вывозится карьерными самосвалами в специальное место для хранения (отвал вскрышных пород).Пульпа (хвосты) с обогатительной фабрики по пульпопроводу транспортируется в хвостохранилище полусухого типа. Технологией предусмотрено специализированное очистное сооружение для очистки возвратной воды из хвосто-хранилища. Вся очищенная вода будет возвращена в технологический процесс для повторного использования без каких-либо внешних сбросов.
– Район Богутинского месторождения входит в зону 8-9 балльной сейсмичности. Какое воздействие на окружающую среду может оказать потенциальная авария на хвостохранилище Богутинского комплекса? Не приведёт ли возможная авария к попаданию вредных стоков в р.Шарын и в р.Или? Что делается для снижения рисков?
– В период проектирования данному вопросу уделено особое внимание. В техническом задании Инвестор обязал проектную группу максимально предусмотреть весь спектр антисейсмических мероприятий.
– Источником водоснабжения ГОК служит р.Шарын, протекающая по территории Шарынского национального парка. Не приведёт ли забор воды для разработки месторождения «Богуты» к деградации природных объектов, сельскохозяйственных угодий?
– На обогатительной фабрике ГОКа объем потребления воды для технических нужд составит всего 0,59% от общего среднегодового расхода реки Шарын. Данный объём является крайне низким и абсолютно незначительным в масштабе общего водопользования, что подтверждает наиболее рациональные проектные решения.
Вместе с тем вынужден отметить, что объективно существует проблема потерь воды вследствие изношенной системы орошения сельхозугодий в регионе в целом. В этой связи, согласно Концепции управления водными ресурсами РК, очевидна целесообразность модернизации системы орошения и ирригации, что позволит в значительной степени сохранить и оптимизировать водные ресурсы и удовлетворить нужды всех водопользователей.
– Не несет ли опасности для населенных пунктов производственная деятельность ГОКа? Придерживается ли ТОО «Жетісу Вольфрамы» соблюдения принципа социальной ответственности бизнеса?
– Инвестор с уверенностью заявляет, что какой-либо опасности и угрозы для населенных пунктов нет. Более того, вблизи ГОК отсутствуют населенные пункты. Ближайший населенный пункт расположен в 45 километрах, второй населенный пункт находится в практически в 70 километрах. Более того, строительство и открытие Богутинского ГОКа послужит дальнейшему привлечению инновационных технологий в горнодобывающий сектор Казахстана, а местному сообществу принесет огромную пользу в плане инвестиций в социально-экономическое развитие сельских округов. К примеру, нами принято решение совместно с акиматом области внести значительный вклад в оказание помощи пострадавшим вследствие весенних паводков. Также мы взяли под личный патронаж школу и детский сад в селе Нура и оказываем на постоянной основе надлежащую поддержку этим учреждениям.
Открытие производственных мощностей ГОКа гарантирует занятость местного населения. Наши ежегодные отчисления в бюджет Алматинской области также будут способствовать улучшению инфраструктуры Енбекшиказахского района, росту его социально-экономическогоблагополучия.
Вел интервью
И.ТУРАНИН.