ҚР Су ресурстары және ирригация министрі Нұржан Нұржігітов Еңбекшіқазақ ауданына жұмыс сапарымен келіп, бірқатар су шаруашылығы нысандарын аралады.
Ең әуелі Нұржан Молдиярұлы Бартоғай су қоймасы бойынша қордаланған мәселер туралы сала мамандарымен ой ортақтасты. 1983 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан Бартоғай су қоймасының жалпы сыйымдылығы 320 миллион текше метр. Кезінде 5 ауданды қамтып келсе, қазір тек Еңбекшіқазақ пен Талғар аудандарына ғана су береді. Десе де диқандар әсіресе құрғақшылық қысқан кездерде тіршілік нәрінен таршылық көретіні бар. Оның басты себебі – 40 жылдан асқан үлкен канал мен арық жүйелері әбден ескірген, сонымен қоса, су қоймасының айдыны да лайлана бастаған. Сондықтан мәселе жедел әрекет етуді талап етеді. Атап айтқанда, су қоймасын арнайы техниканың көмегімен, механикалық тәсілмен тазарту керек.
– Бартоғай – Алматы облысындағы ең ірі су қоймасы саналады. Су қоймасының жұмысымен танысу барысында кейбір мәселелердің барына көз жеткіздім. Мұнда Д.Қонаев атындағы Үлкен Алматы каналы мен Еңбекшіқазақ ауданындағы ирригациялық жүйелерді жаңғыртуға басымдылық береміз. Сонымен қоса, суды ұтымды пайдалану үшін ылғал үнемдейтін технологияларға, яғни тамшылатып суаруға белсенді көшу қажет деп білемін. Бүгінде Алматы облысындағы суармалы жердің бар болғаны 8%-ы ғана тамшылатып суару технолгиясын қолданады. Бұл көрсеткішті алдағы 3 жылда 30%-ға дейін арттыру керек.Бұл жөнінде тиісті шешімдер қабылданып, жаңа жобалар жүзеге асатын болады, – деді Су ресурстары және ирригация министрі Нұржан Нұржігітов.
Келесі қадамда Нұржан Молдиярұлы Д.Қонаев атындағы Үлкен Алматы каналының бас су торабымен танысты. Д.Қонаев атындағы Үлкен Алматы каналының басшысы Мейрам Арыстанов министрге канал қызметінің негізгі бағыттары мемлекет меншігіндегі су шаруашылығы объектілерін пайдалану, күтіп ұстау және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сонымен қоса, шаруаларды суымен қамтамасыз етуге де баса назар аударатындығын жеткізді.
– Бізде канал бойында апаттық жерлер бар. Қазір бірінші апаттық учаскелермен, екінші су шығатын нүктелерді бекіту, сонымен қатар автоматтандырылған заманауи құрылғыларды қою бағытында жұмыс істеп жатырмыз. Сонда да шаруаларға кейде су жетпей қалатыны бар. Өйткені 50-60 пайызға дейінгі суды жоғалтып жатырмыз. Біз қазір басты екі мәселені қарауымыз керек. Біріншісі, шаруаларға суды үнемді жолмен жеткізу, екіншісі, олар да суды үнемді жолмен пайдалануды үйрену керек.Десе де диқандар әсіресе құрғақшылық қысқан тұста тіршілік нәрінен тапшылық көріп, дау туындап жатады. Оның басты себебі – 40 жылдан асқан үлкен канал мен арық жүйелері ескірген.Биыл каналды жөндеуге бюжеттен 1 миллиард 300 миллион теңге қаржы қарастырылды. Қазір мердігер «ТОЛАГАЙ-2050» ЖШС-і қаналдың тозған жерлерін күрделі жөндеу жұмыстарына кірісті, – дейді Д.Қонаев атындағы Үлкен Алматы каналының директоры Мейрам Арыстанов.
Еңбекшіқазақ ауданының аграрлық саладағы басты мәселелердің бірі – егін суының жетіспеушілігі. Оның басты себебі – суару желілерінің тозуы мен істен шығуы. Қазір мәселені оңтайлы шешу жолы қарастырылуда. Айталық, суармалы су жүйелерін қалпына келтіру және жаңғырту мақсатында «ПУИД-2» бағдарламасы шеңберінде Балтабай ауылдық округінде 5 мың гектар суармалы алқапты қамтитын, ұзындығы 67 шақырым суармалы жүйелердің құрылысы жүргізілуде. Бұған бюджеттен 5,2 млрд теңге бөлінді. Мердігер «Сапа Құрылыс 2007» ЖШС-і құрылыс жұмыстарын жыл аяғына дейін толығымен аяқтап, іске қоспақ. Аталған жоба судың сарқылуы, шығыны мен жер деградациясының алдын алу, шаруашылықтардың кірісін арттыру, ауыл тұрғындарын жұмыс орындарымен қамтамасыз ету үшін аса қажет. Мұнда ең басты мәселе – егіс алқабына дейін баратын тіршілік нәрі жер тоғандармен жүретіндектен жол бойы жартысынан астамы сіңіп кетеді. Егер осы мәселе шешілсе, яғни түгел бетон арықтар жүргізсек қоймаға жиналатын су қоры екі аудан шаруаларына жетер еді дейді мамандар. Ал жауаптылардың айтуынша, ішкі және қосалқы арықтарды тазалау мен бетондау жұмыстары да кезең-кезеңімен қолға алынып жатыр. Дегенмен қарқын тым баяу. Олай дейтініміз, Есік өңіріндегі ішкі арықтардың жалпы ұзындығы 800 шақырымды құраса, биыл оның 70 шақырымы күрделі жөндеуден өтіп отыр.
Еңбекшіқазақ ауданындағы сапарында Су ресурстары және ирригация министрі Нұржан Нұржігітов саладағы құрылымдар мен тарифтерді жүйелеуге жұмыс жасалып жатқандығын айтты. Сонымен қоса, министр ирригациялық жүйелерді жаңғыртуға инвестор тартуға да мүмкіндік берілетіндігін жеткізді. Сондай-ақ алда су ресурстарын басқаруда жергілікті әкімдіктердің де құзіреттілігі артатын көрінеді. Ең басты, ең өзекті салада қарқынды қадам жасалып жатқаны анық.
Е.АСЫЛ.
